Nguồn gốc ngày Vía Thần Tài bắt nguồn từ đâu?

Ngày nay, nguồn gốc ngày Vía Thần Tài là sự hòa hợp của nhiều truyền thuyết dân gian được lưu truyền qua nhiều thế hệ, chủ yếu bắt nguồn từ văn hóa Trung Hoa và được bản địa hóa theo tín ngưỡng của người Việt. Cúng Thần Tài là dịp để mọi người cầu mong một năm mới sung túc, tài lộc dồi dào. Nếu bạn đang tìm hiểu về ngày lễ đặc biệt này, hãy cùng Đồ Cúng Tâm Linh khám phá chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

Các sự tích dân gian về nguồn gốc ngày vía Thần Tài

Trong dân gian, có nhiều câu chuyện đầy màu sắc kể về Thần Tài. Những sự tích này lý giải một cách gần gũi về các tập tục và ý nghĩa của ngày lễ quan trọng này.

Sự tích Thần Tài hạ phàm mất trí nhớ

Đây là sự tích phổ biến nhất và được nhiều người biết đến. Chuyện kể rằng Thần Tài là một vị thần trên trời, trong một lần say rượu đã không may rơi xuống trần gian, đầu va vào đá nên mất đi trí nhớ. Ngài lang thang khắp nơi trong bộ dạng của một người ăn mày. Quần áo lộng lẫy của ngài cũng bị người dân lột sạch đem bán.

Trong lúc đi ăn xin, ngài được một chủ quán tốt bụng mời vào ăn. Kỳ lạ thay, từ khi có ngài, quán ăn vốn ế ẩm bỗng trở nên đông khách nườm nượp. Thấy vậy, chủ quán giữ ngài ở lại để việc kinh doanh được thuận lợi. Tuy nhiên, một thời gian sau, thấy ngài luộm thuộm, chỉ ăn mà không làm, chủ quán lại đuổi ngài đi. Lập tức, quán đối diện mời ngài vào và vận may lại chuyển sang cho họ.

Sau đó, người dân thương tình dẫn ngài đi may quần áo mới và may mắn tìm lại được đúng bộ y phục cũ. Vừa mặc lên người, Thần Tài liền nhớ lại mọi chuyện và bay về trời. Ngày ngài bay về trời chính là ngày mùng 10 tháng Giêng Âm lịch. Để tưởng nhớ và cầu mong được “vía” may mắn của ngài, người dân đã lấy ngày này làm nguồn gốc ngày Vía Thần Tài.

Xem thêm: Bát nhang Thần Tài bị cháy có điềm gì? [GIẢI THÍCH]

Sự tích về Âu Minh và Như Nguyệt

Một điển tích khác cũng rất nổi tiếng kể về lái buôn tên là Âu Minh. Khi qua hồ Thanh Thảo, ông được Thủy Thần tặng cho một người hầu gái tên là Như Nguyệt. Kể từ khi có Như Nguyệt về nhà, công việc làm ăn của Âu Minh ngày càng phát đạt, chẳng mấy chốc đã trở nên giàu có.

Thế nhưng, vào một ngày mồng 1 Tết, vì nóng giận, Âu Minh đã đánh Như Nguyệt. Cô quá sợ hãi, bèn chui vào một đống rác trong góc nhà và biến mất. Kể từ đó, gia đình Âu Minh làm ăn sa sút và nghèo đi. Người ta cho rằng Như Nguyệt chính là Thần Tài, vì vậy đã lập bàn thờ để thờ cúng. Sự tích này cũng giải thích cho tục kiêng quét nhà, hốt rác trong 3 ngày Tết vì sợ sẽ quét mất tài lộc.

Tham khảo thêm: Cúng Thần Tài rằm tháng 7 nên chuẩn bị những gì để rước tài lộc cả năm?

Người Việt cúng vía Thần Tài từ khi nào?

Bên cạnh các câu chuyện dân gian, các nhà nghiên cứu văn hóa lại đưa ra một góc nhìn sâu sắc hơn về nguồn gốc ngày Vía Thần Tài. Theo nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng, tín ngưỡng thờ Thần Tài thực chất xuất hiện tương đối muộn ở nước ta, trở nên phổ biến vào cuối thế kỷ 19 – đầu thế kỷ 20. 

Vốn dĩ, ngày mùng 10 tháng Giêng là ngày “vía Đất”. Theo quan niệm xưa, đây là ngày sinh ra Đất, người dân sẽ làm lễ cúng đất để bắt đầu một mùa vụ mới. Tuy nhiên, do tín ngưỡng thờ Thần Đất (Thổ Địa) và Thần Tài luôn gắn bó mật thiết, hai vị thần thường được thờ chung trong một khám thờ, nên người dân dần dần lấy luôn ngày vía Đất làm ngày vía Thần Tài, tạo nên truyền thống cúng Thần Tài mùng 10 như ngày nay. 

Hiện nay, không ít gia đình, đặc biệt là các hộ kinh doanh vẫn thắc mắc ngày vía Thần Tài có phải cúng không, cúng sao cho đúng và đủ lễ. Bạn có thể tham khảo thêm bài viết chi tiết tại đây: Ngày vía Thần Tài có phải cúng không? Hướng dẫn chuẩn bị đúng chuẩn

Tập tục người Việt trong ngày vía Thần Tài

Nguồn gốc ngày vía Thần Tài đã trở thành một ngày lễ quan trọng với nhiều tập tục đặc trưng, thể hiện mong ước về một năm mới sung túc và may mắn.

Làm lễ cúng Thần Tài

Đây là nghi thức quan trọng nhất. Vào ngày này, các gia đình, đặc biệt là các hộ kinh doanh, sẽ chuẩn bị một mâm cúng tươm tất để dâng lên Thần Tài và Thổ Địa. Mâm cúng thường có các lễ vật như hoa tươi, trái cây, xôi, chè và các món mặn như heo quay, vịt quay, cá lóc nướng hay bộ tam sên (thịt luộc, tôm luộc, trứng luộc). Việc cúng bái thể hiện lòng thành kính, tạ ơn các vị thần đã phù hộ trong năm cũ và cầu mong một năm mới làm ăn phát đạt.

Mua vàng để “lấy lộc”

Đây là một tập tục trở nên vô cùng phổ biến trong những năm gần đây. Người ta tin rằng việc mua vàng vào ngày vía Thần Tài là để “rước lộc”, “giữ vía” của Thần Tài vào nhà, giúp cho cả năm được may mắn, tiền bạc rủng rỉnh. Tùy theo điều kiện và mong muốn, mọi người có thể mua vàng miếng, nhẫn tròn trơn hoặc các sản phẩm vàng có hình linh vật của năm.

Lau dọn bàn thờ

Trước ngày cúng, việc lau dọn bàn thờ Thần Tài – Thổ Địa là một nghi thức không thể thiếu. Gia chủ thường dùng nước sạch pha gừng hoặc nước lá bưởi để tắm cho tượng thần và lau dọn bàn thờ, kết hợp đọc văn khấn bao sái bàn thờ Thần Tài để bày tỏ lòng thành.

Nguồn gốc ngày Vía Thần Tài là sự kết tinh của truyện cổ dân gian, những biến chuyển của lịch sử và quan điểm hiện đại. Dù hiểu theo cách nào, đây vẫn là một nét đẹp văn hóa của người châu Á và người Việt nói riêng về một cuộc sống ấm no, thịnh vượng. Đồ Cúng Tâm Linh