Tất cả về ngày giỗ tổ ngành Kim Hoàn – Đồ Cúng Tâm Linh

Theo truyền thống của người Việt, giỗ tổ ngành kim hoàn sẽ được các nghệ nhân, người kinh doanh kim hoàn tổ chức đều đặn hàng năm như một cách thể hiện lòng biết ơn đối với người sáng lập nên ngành kim hoàn. Vậy nguồn gốc cúng giỗ tổ ngành kim hoàn, lễ vật và văn khấn nên chuẩn bị ra sao, hãy cùng Đồ Cúng Tâm Linh khám phá.

Nguồn gốc cúng giỗ tổ ngành kim hoàn

Ngành kim hoàn

Ngành kim hoàn là một trong số những ngành thủ công truyền thống của dân tộc Việt Nam, có nguồn gốc từ rất lâu đời. Đặc biệt vào thời điểm năm cuối của thế kỷ thứ 19 có sự phát triển mạnh mẽ ở khu vực Chợ Lớn cùng với các khu vực lân cận. Với truyền thống uống nước nhớ nguồn của dân tộc, nhằm ghi nhớ công ơn đối với vị tổ nghề, thầy, vào thời điểm lúc bấy giờ những chủ kinh doanh kim hoàn có tên tuổi như ông Nguyễn Tường Long, ông Huỳnh Văn Tiên, ông Cao Đình Huế, ông Thái Hồng Hưng…đã trực tiếp đứng ra kêu gọi và thực hiện một cuộc vận động tại các xưởng sản xuất kim hoàn, các vị thợ bạc ở khắp các nơi trong vùng nhằm có được một khoản kinh phí dùng để mua miếng đất, lập nên nhà thờ tổ ngành kim hoàn.

Nhà thờ tổ ngành kim hoàn hiện nay thờ hai vị tổ sư họ Cao là Ông Cao Đình Độ và Ông Cao Đình Hương, đây chính là ông tổ của nghề kim hoàn Việt theo sử sách đã ghi lược lại.

Ông Cao Đình Độ là người làng Cẩm Tú, huyện Cẩm Thủy, thuộc tỉnh Thanh Hóa. Sinh năm 1744, ngay từ nhỏ là người ham học, lớn lên ông làm nghề bịt đồng nhưng vẫn nuôi đam mê trở thành một người thợ làm kim hoàn xuất sắc. Để theo học nghề, ông đã cải trang thành người Hoa và xin vào làm giúp việc cho một tiệm vàng lớn của ông chủ người Hoa ở Thăng Long, Hà Nội.

Vốn tính ham học và trung thực, ông đã được ông chủ tiệm vàng truyền nghề cho. Đồng thời học thêm cách chế tạo các dụng cụ mà nghề chạm trổ vàng bạc cần. Với sự nỗ lực của mình, tay nghề của ông Cao Đình Độ càng ngày được nâng cao và đạt đến trình độ có thể tự tin tranh tài cùng với những người thợ làm nghề kim hoàn gốc Hoa tại Thăng Long lúc bấy giờ.

Đến thời điểm năm 1873, ông cùng với vợ con đến làng Kế Môn thuộc huyện Phong Điền, Thuận Hóa để lập nghiệp. Sau đó truyền nghề lại cho con là ông Cao Đình Hương. Cũng giống như cha, ông Cao Đình Hương đã nhanh chóng học nghề cha truyền và trở thành một nghệ nhân ưu tú trong ngành kim hoàn. Đồng thời ông Cao Đình Độ có nhận thêm các đệ tử và truyền nghề lại cho người dân trong làng. Danh tiếng làng Kế Môn là một làng nghề kim hoàn bắt đầu nổi danh từ đó.

Đến năm 1790, hai cha con ông Cao Đình Độ được vua Quang Trung triệu vào cung cùng với một số thợ bạc thuộc làng Kế Môn để thành lập cơ vệ Ngân Tượng – là nơi thực hiện việc nghiên cứu về nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ vàng bạc cùng với các đồ trang sức ở trong cung điện. Ông được vua phong tước Lãnh Binh và đón cả gia đình về sống ở làng Cao Hậu, thuộc huyện Hương Trà.

Đến triều Nguyễn, dưới thời Nguyễn Ánh, hai cha con ông Cao Đình Độ cùng các thợ thuộc làng Kế Môn vẫn được trọng dụng và phát triển nghề kim hoàn tại cung điện. Đến năm 1810, ông Cao Đình Độ mất, ông Cao Đình Hương từ quan và trở về quê hương, tìm người truyền nghề, nhờ đó mà nghề kim hoàn ở miền Trung bắt đầu được phát triển và nhân rộng.

Từ năm 1810 – 1821, ông Cao Đình Hương đảm nhận việc dạy nghề kim hoàn cho ba học trò nhà họ Trần là Trần Hòa, Trần Điện và Trần Điền cùng ba học trò nhà họ Huỳnh là Huỳnh Quang, Huỳnh Bảo và Huỳnh Nhật. Đến năm 1821, ông Cao Đình Hương mất, ba anh em nhà họ Trần đã ra Thăng Long, Hà Nội mở lò kim hoàn và thu nhận đệ tử. Còn ba anh em nhà họ Huỳnh đặt chân đến Phan Thiết, phát triển nghề kim hoàn tại đây.

Sau khi phát triển nghề kim hoàn tại Hà Nội, ba anh em nhà họ Trần tiếp tục vào miền Nam và truyền nghề cho 36 lò thợ bạc ở khu vực Chợ Lớn. Sau đó lại tiếp tục đi về miền Tây rồi tới Campuchia, Thái Lan…và qua đời ở đâu thì sử sách cũng không còn ghi lại. Nếu như cha con ông Cao Đình Độ, Cao Đình Hương là người khai sáng nghề kim hoàn thì anh em họ Trần, họ Huỳnh chính là những người có công phát triển nghề kim hoàn trên phạm vi toàn quốc. Và họ được xem chính là các vị tổ nghề thứ hai của ngành kim hoàn Việt.

Để tưởng nhớ công ơn của các vị tổ nghề ngành kim hoàn, cứ đến hàng năm vào ngày 27/2 âm lịch, những người làm nghề kim hoàn ở khu vực miền Trung sẽ làm giỗ tổ nghề cho ông Cao Đình Độ, làng Định Công thuộc thành phố Hà Nội sẽ làm giỗ tổ cho ba anh em họ Trần, ở Phan Thiết sẽ làm giỗ cho ba anh em họ Huỳnh.

1.2 Ngày giỗ tổ ngành kim hoàn

Hội quán Lệ Châu ngày xưa vốn là nơi tụ họp của những người làm kim hoàn ở khắp nơi trong cả nước. Còn ngày nay, hội quán chính là nơi mà những người làm nghề kim hoàn bày tỏ lòng biết ơn, sự thành kính đối với các vị tổ nghề. Đồng thời tại nơi đây, còn có thể cảm nhận được tinh thần của ngành kim hoàn, từ đó được tiếp thêm niềm tin cho bản thân vào ngành nghề đã chọn.

Giỗ tổ ngành kim hoàn diễn ra tại hội quán Lệ Châu trong suốt thời gian 3 ngày mùng 6, mùng 7, mùng 8 tháng 2 âm lịch.

Ngày mùng 6: Buổi giỗ bắt đầu lúc 8h sáng với Lễ Trần thiết. Buổi tối sẽ thực hiện nghi thức cầu cúng cầu quốc thái dân an, đọc sắc phong tổ sư, đồng thời chia sẻ về nguồn gốc của ngành kim hoàn.

Ngày mùng 7: Hay còn được gọi là ngày Chánh Tế hay Tế tổ. Buổi lễ sẽ bắt đầu vào lúc 22h với mâm cơm cúng gồm hoa quả, rượu, cơm, canh…Bên cạnh đó, còn có thêm một con heo cùng với 2 con vịt. Có một điều đặc biệt trong mâm cúng hay mâm chiêu đãi khách, bên cạnh thịt heo thì món ăn được chế biến chủ yếu từ vịt. Lý do là vì những người làm nghề kim hoàn ngày xưa cho rằng, vịt nó sống ở dưới nước, luôn được tắm rửa nên sẽ đại diện cho sự sạch sẽ. Mà đây là một đức tính đòi hỏi người thợ kim hoàn nào cũng phải có.

Ngày mùng 8: Là ngày kết thúc lễ giỗ tổ ngành kim hoàn với lễ Tế Nghĩa, được tổ chức vào lúc 16h với mục đích bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã có công xây dựng nên hội quán Lệ Châu.

Bên cạnh lễ giỗ tổ ngành kim hoàn được tổ chức tại hội quán Lệ Châu thì ở nhiều nơi khác trong cả nước, những người thợ kim hoàn cũng tổ chức buổi giỗ long trọng cho hai vị tổ nghề là ông Cao Đình Độ và ông Cao Đình Hương.

2. Lễ vật cúng giỗ tổ ngành kim hoàn

Vào ngày giỗ tổ ngành kim hoàn, tại hội quán các lễ vật cúng giỗ tổ được chuẩn bị bao gồm trái cây, hoa, nhang, đèn, mâm cơm mặn…Ngoài ra, còn có thêm một con heo (thường là heo trắng) cùng với 2 con vịt.

Những người thợ, xưởng, công ty, cá nhân thuộc ngành kim hoàn khi tới tham dự giỗ tổ nghề thường mang theo lễ vật như trái cây, hoa, nhang, đèn, vịt quay hoặc heo quay.

Trong trường hợp, bày mâm cúng tại gia thì các lễ vật cần chuẩn bị bao gồm: trái cây, hoa, nhang, đèn, rượu, nước, trà, giấy cúng, đĩa trầu cau, xôi, chè, heo quay, vịt luộc, vịt quay…hoặc cũng có thể dựa vào điều kiện tài chính cùng ý nguyện về mâm cúng giỗ tổ nghề, để chuẩn bị một mâm cúng cho thật đủ đầy và chu toàn.

3. Bài văn khấn cúng giỗ tổ ngành kim hoàn

Để bày tỏ sự kính trọng đối với các vị tổ nghề, đây là bài văn khấn mà những người làm kim hoàn nên tham khảo:

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

– Con lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.

– Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.

– Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ thần quân.

– Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quan trong xứ này.

Tín chủ con là …………

Ngụ tại…………

Hôm nay là ngày… tháng…..năm……………

Tín chủ con thành tâm sắm lễ, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương dâng lên trước án, thành tâm kính mời: Đức Hoàng Thiên Hậu Thổ Chư vị Tôn Thần, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ Địa, ngài Bản gia Táo Quân cùng Chư vị Tôn thần.

Con kính mời ngài Thánh sư nghề……………

Cúi xin Chư vị Tôn thần Thánh sư nghề……………… thương xót tín chủ, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù Trì tín chủ chúng con toàn gia an lạc, công việc hanh thông. Người vượng, lộc tài tăng tiến, tâm đạo mở mang, sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm.

Chúng con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Nam mô A Di Đà Phật!

Với những thông tin về giỗ tổ ngành kim hoàn mà Đồ Cúng Tâm Linh đã chia sẻ trong bài viết trên, hy vọng đã mang đến cho bạn thông tin tổng quan về ngành kim hoàn Việt cũng như cách chuẩn bị lễ cúng và văn cúng sao cho thật chuẩn theo truyền thống Việt. Đồng thời nếu cần hỗ trợ về mâm cúng giỗ tổ ngành kim hoàn, đừng quên liên hệ với Đồ Cúng Tâm Linh để có mâm cúng đẹp, chu đáo và đầy đủ các lễ vật cần thiết.