Khi chuẩn bị lễ cúng đầy tháng cho con, nhiều bậc cha mẹ thường có chung những thắc mắc: 12 Bà Mụ là ai? 12 Bà Mụ là gì và tại sao lại có vai trò quan trọng đến vậy?
Hãy cùng Đồ Cúng Tâm Linh tìm hiểu về nguồn gốc 12 Bà Mụ, sự tích 12 Bà Mụ và ý nghĩa của niềm tin “bà mụ dạy em bé” qua bài viết dưới đây.
Nội dung bài viết
Nguồn gốc và sự tích 12 Bà Mụ
Theo sự tích được ghi lại trong sách “Lược khảo về thần thoại Việt Nam”, sau khi tạo ra trời đất, Ngọc Hoàng bắt đầu tạo ra muôn loài. Ngài tạo ra các loài vật từ nhỏ bé như mối, kiến cho đến lớn hơn như voi, hổ… Cuối cùng, để tạo ra loài người có thể cai quản vạn vật, một công việc đòi hỏi sự kỳ công và khéo léo nhất, Ngọc Hoàng đã giao trọng trách này cho 12 vị Tiên Nương.
Trên thiên đình, 12 vị Tiên Nương này phụ trách một “xưởng sáng tạo” vô cùng đặc biệt. Nơi đây không làm ra vàng bạc hay châu báu, mà là nơi “nặn” ra những sinh linh bé bỏng để chuẩn bị chào đời. Dân gian trìu mến gọi các vị là 12 Bà Mụ.
Mỗi bà một tay, mỗi người một việc, các bà tỉ mỉ tạo nên một con người hoàn chỉnh. Có bà thì nặn đôi mắt, có bà thì tạo hình đôi môi chúm chím, bà khác lại ban cho con một làn da mịn màng. Không chỉ hình hài, các bà còn thổi vào đó cả tính nết, dạy cho đứa trẻ biết cười, biết nói, biết khóc.
Ngoài sự tích 12 Bà Mụ, trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam còn lưu truyền nhiều câu chuyện thú vị. Xem thêm:
- Nguồn gốc ngày Vía Thần Tài bắt nguồn từ đâu? [SỰ TÍCH]
- Ý nghĩa & Nguồn gốc của phong tục cúng cô hồn [GIẢI THÍCH]
12 Bà Mụ là ai?
Để trả lời cho câu hỏi 12 Bà Mụ gồm những ai, dưới đây là danh sách chi tiết về vai trò của từng vị Bà Mụ:
- Mụ bà Trần Tứ Nương (Chú Sanh): Quản lý, coi sóc chung toàn bộ việc sinh đẻ.
- Mụ bà Vạn Tứ Nương (Chú Thai): Chăm lo, coi sóc việc thai nghén.
- Mụ bà Lâm Cửu Nương (Thủ Thai): Giúp đỡ, coi sóc việc thụ thai.
- Mụ bà Lưu Thất Nương (Chú Nam Nữ): Nặn hình hài và quyết định giới tính cho bé.
- Mụ bà Lâm Nhất Nương (An Thai): Giữ cho thai nhi được an toàn, khỏe mạnh.
- Mụ bà Lý Đại Nương (Chuyển Sanh): Coi sóc việc chuyển dạ của sản phụ.
- Mụ bà Hứa Đại Nương (Hộ Sản): Giúp đỡ lúc sinh nở được dễ dàng.
- Mụ bà Cao Tứ Nương (Dưỡng Sanh): Chăm sóc sản phụ trong giai đoạn ở cữ.
- Mụ bà Tăng Ngũ Nương (Bảo Tống): Chăm sóc bé sau khi chào đời.
- Mụ bà Mã Ngũ Nương (Tống Tử): Coi sóc việc ẵm bồng, nâng niu đứa trẻ.
- Mụ bà Trúc Ngũ Nương (Bảo Tử): Giữ gìn, bảo vệ đứa trẻ khỏi những điều xấu.
- Mụ bà Nguyễn Tam Nương (Giám Sanh): Giám sát và chứng kiến toàn bộ quá trình sinh nở.
Trong dân gian cũng có quan niệm cho rằng, 12 Bà Mụ sẽ cùng nhau thực hiện mọi công đoạn chứ không phân chia công việc cụ thể. Dù theo cách hiểu nào, công lao của 12 bà trong việc tạo tác nên một con người là vô cùng to lớn.
Chính vì vậy, người xưa tin rằng một đứa trẻ sinh ra dù có đặc điểm nào, xinh đẹp hay chưa hoàn hảo, cũng đều là do công sức của các Bà Mụ. Lễ cúng Mụ vì thế càng thêm ý nghĩa, là dịp để cha mẹ tạ ơn các bà đã ban cho mình một đứa con, dù con có thế nào đi nữa.
Vì sao có quan niệm về 13 Bà Mụ?
Nhiều người thường thắc mắc vì sao có lúc lại nghe nói đến 13 Bà Mụ. Thực chất, tín ngưỡng này thờ một hệ thống gồm 13 vị, bao gồm 12 Bà Mụ và 1 Bà Chúa đứng đầu. Do đó, một số người sẽ gọi gộp là 13 Bà Mụ để chỉ toàn bộ các vị thần cai quản việc sinh nở.
Trong hệ thống này, Bà Chúa Thai Sanh có vai trò lớn nhất, là người quản lý, điều phối và giám sát công việc của 12 Bà Mụ. Đây chính là lý do vì sao khi chuẩn bị mâm cúng Mụ, nhiều người đặt ra câu hỏi “Cúng đầy tháng 12 hay 13 bà mụ“?. Bên cạnh 12 phần lễ vật nhỏ xinh dâng lên 12 Bà Mụ, bao giờ cũng có một phần lễ vật lớn và trang trọng hơn để bày tỏ lòng kính trọng đến Bà Chúa.
12 Bà Mụ dạy trẻ sơ sinh là gì?
Chắc hẳn bạn đã từng thấy con mình đang ngủ say bỗng mỉm cười tủm tỉm, hoặc mếu máo khóc lên dù hai mắt vẫn nhắm nghiền. Người xưa thường trìu mến gọi những khoảnh khắc đáng yêu này là do bà mụ dạy em bé. Đây là cách giải thích đầy yêu thương của dân gian về những phản xạ tự nhiên đầu đời của trẻ.
Niềm tin về việc bà mụ dạy trẻ sơ sinh được thể hiện qua những câu nói quen thuộc:
- Bà mụ dạy cười: Khi bé đang ngủ mà nhoẻn miệng cười, người lớn tin rằng bé đang được các Bà Mụ dạy những điều vui vẻ, tốt lành.
- Bà mụ dạy khóc: Ngược lại, khi bé mếu máo trong giấc ngủ, đó có thể là lúc các bà đang rèn giũa cho bé sự cứng cáp, mạnh mẽ.
Dù khoa học ngày nay lý giải đây là những phản xạ tự nhiên do hệ thần kinh của bé chưa hoàn thiện, niềm tin về “Bà Mụ dạy” vẫn mang một ý nghĩa đẹp. Nó cho thấy sự quan tâm, che chở của các thế lực tâm linh tốt lành, và thể hiện tình yêu thương, sự trân trọng của cha mẹ trước mỗi biểu hiện nhỏ nhất của con.
Xem thêm: Người Công Giáo có cúng đầy tháng không? [GIẢI ĐÁP]
Giải đáp các câu hỏi thường gặp về 12 Bà Mụ
Sự tích 12 Bà Mụ thuộc thể loại gì?
Trong văn học, sự tích này thuộc thể loại thần thoại suy nguyên, tức là những câu chuyện được kể nhằm mục đích lý giải nguồn gốc, sự ra đời của con người và vạn vật.
Bà Mụ có thật không?
Đây là một truyền thuyết dân gian đã ăn sâu vào văn hóa tâm linh của người Việt. Các Bà Mụ là hình ảnh đại diện cho các thế lực siêu nhiên tốt lành, che chở cho sự sống, không tồn tại trong đời sống thật nhưng “có thật” trong niềm tin và đời sống tinh thần của rất nhiều thế hệ.
Có đền chùa nào thờ 12 Bà Mụ không?
Có. Ở miền Nam, một số chùa đền nổi tiếng có thờ cúng các Bà Mụ như: Chùa Ngọc Hoàng (Phước Hải Tự, Quận 1), chùa Phước Tường (Thủ Đức, TP.HCM), chùa Minh Hương Gia Thạnh (Chợ Lớn)… Các gia đình thường đến đây để cầu tự hoặc cầu bình an cho con trẻ.
Có cần cúng Mụ không?
Đây là một câu hỏi rất phổ biến của các gia đình trẻ. Việc tổ chức các lễ cúng thôi nôi, cúng đầy tháng hay cúng căn cho bé không phải là một điều bắt buộc. Tuy nhiên, đây là một tín ngưỡng dân gian, một nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt, thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đến các Bà Mụ đã có công tạo tác và che chở cho bé.
Các lễ cúng này là dịp để cha mẹ cầu mong những điều tốt đẹp nhất cho con, đồng thời cũng là cơ hội để gia đình sum vầy, gắn kết. Vì vậy, việc có thực hiện lễ cúng 12 Bà Mụ hay không hoàn toàn phụ thuộc vào niềm tin và điều kiện của mỗi gia đình.
Cúng Mụ cần chuẩn bị lễ vật nào?
Mâm lễ vật cúng Mụ không cần quá cầu kỳ, một mâm cúng Mụ truyền thống thường bao gồm các lễ vật chính sau:
- Xôi, chè: 12 phần nhỏ và 1 phần lớn. Bé trai thường cúng chè đậu, bé gái cúng chè trôi nước.
- Gà luộc hoặc vịt luộc, heo quay…
- 12 miếng trầu têm nhỏ và 1 miếng lớn.
- Mâm ngũ quả tươi đẹp.
- Hoa tươi, nhang, đèn, gạo, muối, trà, rượu, nước.
- Bộ giấy cúng Mụ: Gồm 13 bộ quần áo, hài, nén vàng…
Tùy vào điều kiện và phong tục từng vùng miền mà lễ vật có thể thay đổi. Để tiết kiệm thời gian và đảm bảo mâm cúng được đầy đủ, trang trọng, nhiều gia đình hiện đại lựa chọn dịch vụ mâm cúng trọn gói.
Hiểu được sự tích 12 Bà Mụ và trả lời được câu hỏi 12 Bà Mụ là ai, ta mới thấy các lễ cúng đầy tháng, cúng thôi nôi thật đẹp và giàu ý nghĩa. Đó là sự kết tinh của văn hóa và trên hết, là tình yêu thương vô bờ bến mà cha mẹ dành cho con cái.
Nếu bạn đang chuẩn bị một mâm cúng thật ý nghĩa để cảm tạ các Bà Mụ, và mong muốn có một nghi lễ thật chu toàn, trang trọng, hãy để Đồ Cúng Tâm Linh được san sẻ gánh lo và đồng hành cùng gia đình bạn.
Chat now
